Ślad węglowy w MŚP

Regulacje unijne w zakresie zrównoważonego rozwoju przyjęte przez Parlament Europejski w roku 2024, obowiązują jak się okazuje, nie tylko firmy duże czy spółki notowane na giełdzie, ale również pośrednio sektor mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. O nowych wyzwaniach dla MŚP z Ewą Pilecką Prezesem Zarządu spółki OŚ EKO rozmawia Agnieszka Poźniak.

Lubuska spółka podpisała kontrakt z zagranicznym partnerem biznesowym, po czym ów partner prosi o informacje o emitowanym śladzie węglowym. Okazuje się, że tego typu wymagania, to już właściwie codzienność polskiego biznesu. Kontrahentów interesuje nie tylko wpływ samej firmy na środowisko, ale również jej produktów. Czy regulacje przyjęte przez Parlament Europejski zawarte w dyrektywach CSRD oraz CSDDD (CS3D) dotyczą również polskiego sektora MŚP? Co z nich wynika?

Rzeczywiście, kwestia śladu węglowego staje się coraz bardziej istotna w relacjach biznesowych, nie tylko na poziomie dużych korporacji, ale także dla sektora MŚP. Dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) i CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) wprowadzają nowe obowiązki w zakresie raportowania i należytej staranności w kwestiach zrównoważonego rozwoju. CSRD bezpośrednio dotyczy dużych firm oraz spółek notowanych na giełdzie, jednak pośrednio wpłynie także na mniejsze
przedsiębiorstwa. Dlaczego? Ponieważ duże firmy, aby spełnić wymogi raportowania, będą musiały zbierać dane od swoich dostawców i partnerów biznesowych, w tym z sektora MŚP. Z kolei CS3D nakłada obowiązki na duże firmy w zakresie identyfikacji i minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko oraz na prawa człowieka w całym łańcuchu dostaw. To oznacza, że MŚP współpracujące z dużymi podmiotami mogą zostać poproszone o dostarczenie niezbędnych informacji.

Na dzień dzisiejszy wspomniane dyrektywy jeszcze nie są zaimplementowane do prawa polskiego, jednakże organizacje działające na rynku wspólnotowym, już działają i raportują na podstawie europejskich wytycznych.

W jaki sposób firma może określić swój ślad węglowy? Od czego powinna zacząć i jak prawidłowo powinna przeprowadzić ten proces?

Określenie śladu węglowego to proces, który wymaga systematycznego podejścia. Obejmuje kilka kluczowych kroków. Pierwszy z nich to określenie zakresu, czyli wybranie obszarów działalności, które będą uwzględnione w obliczeniach. Zwykle wyróżnia się trzy zakresy emisji. Kolejny krok to zbieranie danych o zużyciu energii, paliw, materiałów, produkcji odpadów itp. Warto pamiętać, że im dokładniejsze informacje pozyskamy, tym precyzyjniejsze będą obliczenia. W następnym etapie wybieramy metodologię obliczania śladu węglowego, odpowiednią dla branży i rozmiaru firmy. Wśród standardowych metod są np. GHG Protocol czy ISO 14064. Po określeniu zakresu, przygotowaniu danych i wybraniu metodologii możemy przystąpić do obliczeń. Wykonuje się je często przy użyciu specjalistycznego oprogramowanie lub korzystając z pomocy ekspertów. Uzyskane wyniki poddajemy weryfikacji, dzięki której uzyskujemy większą wiarygodność przeprowadzonych obliczeń. Natomiast ostatni krok, to oczywiście raportowanie i  analiza, wskazująca obszary największej emisji, które wymagają usprawnień.

Dla firm rozpoczynających ten proces, dobrym punktem startowym może być skorzystanie z prostych kalkulatorów dostępnych online, bądź też z konsultacji z ekspertem w dziedzinie zrównoważonego rozwoju, lub wprost zlecenie opracowania raportu wyspecjalizowanej firmie.

Co może zrobić przedsiębiorstwo, aby ograniczyć swój ślad węglowy? Jakie działania może, czy też powinno podjąć?

Realna dekarbonizacja nie jest łatwa. Często wymaga inwestycji, zmian w procesach operacyjnych, czasem przeprojektowania procesów czy produktów, a w skrajnej sytuacji i w celu osiągnięcia znacznych redukcji – głębokiej przebudowy całej działalności firmy.

Istnieje wiele działań, które firmy mogą podjąć, aby ograniczyć swój ślad węglowy. Oto kilka kluczowych obszarów:

1.Efektywność energetyczna:

• Audyt energetyczny – przeprowadzenie kompleksowej analizy zużycia energii, aby zidentyfikować obszary
  wymagające usprawnień.
• Izolacja budynków- zmniejszenie strat ciepła.
• Wymiana starych, zużytych maszyn i urządzeń na nowe, energooszczędne.
• Modernizacja oświetlenia tradycyjnego na LED.
• Instalacja inteligentnych systemów zarządzania energią.
• Optymalizacja procesów produkcyjnych w celu zmniejszenia zużycia energii.
• Odzysk ciepła – wykorzystanie ciepła odpadowego z procesów produkcyjnych.

2.Odnawialne źródła energii:

• Montaż paneli fotowoltaicznych.
• Zakup energii z certyfikowanych źródeł odnawialnych.

3.Transport:

• Optymalizacja tras dostaw – planowanie najefektywniejszych tras dostaw i odbiorów.
• Modernizacja floty – regularna wymiana starszych pojazdów na nowsze, bardziej wydajne modele.
• Dbanie o dobry stan techniczny floty.
• Zachęcanie pracowników do korzystania z transportu publicznego lub rowerów.
• Promowanie carpoolingu – zachęcanie pracowników do wspólnych dojazdów do pracy.
• Wdrożenie programu pracy zdalnej – ograniczenie konieczności dojazdów pracowników biurowych.

4.Zarządzanie odpadami:

• Wdrożenie zasad gospodarki obiegu zamkniętego.
• Zwiększenie udziału recyklingu w swoich procesach.
• Redukcja ilości opakowań.

5.Łańcuch dostaw:

• Wybór dostawców z niższym śladem węglowym.
• Lokalne zaopatrzenie, gdy to możliwe.
• Konsolidacja dostaw – łączenie mniejszych przesyłek w większe transporty.

6.Edukacja i zaangażowanie pracowników:

• Szkolenia z zakresu zrównoważonego rozwoju.
• Zachęcanie do oszczędzania energii i zasobów

7.Innowacje produktowe:

• Projektowanie produktów z myślą o niższym śladzie węglowym.
• Wykorzystanie materiałów przyjaznych środowisku.

8.Kompensacja emisji:

• Inwestycje w projekty offsetowe, np. zalesianie.

Warto podkreślić, że najskuteczniejszym podejściem jest kompleksowa strategia redukcji emisji, dostosowana do specyfiki danej firmy i branży. I co istotne, przedsiębiorcy będą potrzebowali w tym zakresie odgórnego wsparcia państwa, czyli zadbania o inwestycje infrastrukturalne w całym systemie energetycznym, które stworzą szanse rozwojowe i efektywne plany dekarbonizacji.

Wyliczenie śladu węglowego pozwoli firmie np. utrzymać kontrakt. A czy poza tym firma może odnieść inne korzyści?

Zdecydowanie tak! Wyliczenie i zarządzanie śladem węglowym może przynieść firmie wiele benefitów, wykraczających poza samoutrzymanie kontraktów. Wśród najważniejszych są oczywiście oszczędności finansowe, ponieważ działania mające na celu redukcję śladu węglowego, często wiążą się z poprawą efektywności energetycznej oraz optymalizacją procesów i prowadzą w konsekwencji do obniżenia kosztów operacyjnych. Ponadto dążenie do redukcji emisji może stymulować innowacje w produktach i procesach, otwierając przed firmą nowe możliwości biznesowe. Niższy ślad węglowy to również istotny aspekt brany pod uwagę przez klientów i partnerów biznesowych, szczególnie w kontekście między narodowym, a więc może zdecydować o przewadze konkurencyjnej firmy. Warto również dodać, że banki i inwestorzy coraz częściej uwzględniają obszar ESG (Environmental,
Social, Governance) w swoich decyzjach finansowych, a więc w tym przypadku ograniczenie negatywnego wpływu działalności na środowisko może zapewnić firmie łatwiejszy dostęp do finansowania. I ostatni z ważnych czynników to wkład w globalną walkę ze zmianami klimatu, czyli realny wpływ działań firmy na przyszłość naszej planety.

Podsumowując, zarządzanie śladem węglowym, to nie tylko spełnienie oczekiwań kontrahentów, ale strategiczna inwestycja w przyszłość firmy, która może przynieść niewątpliwie korzyści środowiskowe oraz szereg biznesowych.

Dziękuję za rozmowę!