Jak legalnie zatrudnić młodocianego cudzoziemca w ramach przygotowania zawodowego
Zgodnie ze stanowiskiem Departamentu Rynku Pracy w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej, cudzoziemcy odbywający praktyczne przygotowanie do zawodu co do zasady powinni posiadać zezwolenie na pracę.
W stanowisku tym wskazano jednak, że podstawę prawną zwolnienia uczniów szkół ponadgimnazjalnych (obecnie ponadpodstawowych) z konieczności uzyskania zezwolenia na pracę stanowi § 1 pkt 13 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Zgodnie z tą regulacją zwolnieniem są objęci cudzoziemcy będący uczniami szkół zawodowych w państwach członkowskich UE, którzy wykonują pracę w ramach praktyk zawodowych przewidzianych programem nauczania, pod warunkiem uzyskania skierowania na taką praktykę ze szkoły zawodowej.
Praktyka zawodowa jest jedną z form przygotowania zawodowego, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu. Zgodnie z tym rozporządzeniem praktyczna nauka zawodu jest organizowana w formie zajęć praktycznych, a w technikum, branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej – także w formie praktyk zawodowych.
Zajęcia praktyczne organizuje się w czasie trwania zajęć dydaktyczno-wychowawczych, praktyki zawodowe uczniów mogą być organizowane w czasie całego roku szkolnego, w tym również w okresie ferii letnich.
W myśl powołanego rozporządzenia, praktyczna nauka zawodu odbywana w formie zajęć praktycznych:
• uczniów – jest organizowana przez szkołę na podstawie umowy o praktyczną naukę zawodu, zawartej między dyrektorem szkoły a pracodawcą przyjmującym uczniów na praktyczną naukę zawodu;
• młodocianych – jest organizowana przez pracodawcę, który zawarł z nimi umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.
U pracodawców może być także organizowana praktyka zawodowa dla uczniów technikum/ szkoły branżowej II stopnia lub szkoły policealnej – odbywa się ona na podstawie umowy o praktyczną naukę zawodu, zawartej pomiędzy dyrektorem szkoły a pracodawcą przyjmującym uczniów na praktyczną naukę zawodu w formie praktyk zawodowych.
Na podstawie analizy przytoczonych przepisów należy uznać, że warunki, o których mowa w § 1 pkt 13 rozporządzenia w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium RP jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, spełniają cudzoziemcy – uczniowie, którzy odbywają:
• praktykę u pracodawców, organizowaną na podstawie umowy zawartej między podmiotem oferującym miejsce praktyki a dyrektorem szkoły (technikum/ szkoły branżowej II stopnia lub szkoły policealnej);
• zajęcia praktyczne organizowane przez szkołę na podstawie umowy zawartej między pracodawcą przyjmującym uczniów na praktyczną naukę zawodu a dyrektorem szkoły (branżowej I i II stopnia, specjalnej przysposabiającej do zawodu lub policealnej).
Natomiast pracownicy młodociani zatrudnieni w celu przygotowania zawodowego co prawda realizują program nauczania, ale nie są kierowani na praktykę/ zajęcia praktyczne przez szkołę. To pracodawca ewentualnie kieruje takie osoby do szkoły branżowej w celu dokształcania teoretycznego, może też realizować obowiązek dokształcania we własnym zakresie. Ponieważ zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę stanowi wyjątek od przyjętej reguły, należy uznać, że tej grupy młodocianych cudzoziemców, zgodnie z literą przytoczonych przepisów, nie obejmuje zwolnienie z konieczności uzyskania zezwolenia na pracę na podstawie powołanego rozporządzenia.
Ponadto przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy nie pozwalają również zatrudnić młodocianych w celu przygotowania zawodowego na podstawie zezwolenia na pracę, gdyż oferowana praca nie spełnia warunków określonych w tej ustawie. Oferta miejsca obywania przygotowania zawodowego nie jest bowiem ofertą pracy i nie można uzyskać informacji starosty o chętnych bezrobotnych na takie miejsce, a wysokość wynagrodzenia proponowana młodocianemu nie spełnia wymogów ustalonych dla minimalnego wynagrodzenia za pracę (jest znacznie niższa).
Z powyższego wynika zatem, że młodociani cudzoziemcy mogą podejmować naukę zawodu w szkole i korzystać ze zwolnienia z konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, jeśli szkoła na podstawie umowy skieruje ich na zajęcia praktyczne lub praktykę do pracodawcy.
Pracownik złożył wniosek o pracę zdalną okazjonalną z art. 6733 ustawy kodeks pracy np. na środę w następnym tygodniu. Wniosek został rozpatrzony pozytywnie i umieszczony w aktach osobowych. W poniedziałek pracownik ten udał się do lekarza i otrzymał zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy od wtorku do piątku (na środę wnioskował o okazjonalną pracę zdalną). Czy zwolnienie lekarskie automatycznie anuluje ten wniosek? Pracownik twierdzi, że on wycofuje ten wniosek ponieważ nie chce być stratny o jeden dzień okazjonalnej pracy zdalnej- uważa, że pracodawca powinien postąpić jak w przypadku urlopu wypoczynkowego. Czy jest to słuszne twierdzenie? A jeśli tak, to jak należy postąpić z takim wnioskiem, który już został wpięty w akta osobowe pracownika?
Zgodnie z art. 673 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy – dalej określony jako k.p. (Dz. U z 2023 r., poz.1465 t.j.):
• § 1. Praca zdalna może być wykonywana okazjonalnie, na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym.
• § 2. Do pracy zdalnej, o której mowa w § 1, nie stosuje się przepisów art. 6719- 6724 oraz art. 6731 § 3.
•§ 3. Kontrola wykonywania pracy zdalnej, o której mowa w § 1, kontrola w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub kontrola przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur ochrony danych osobowych, odbywa się na zasadach ustalonych z pracownikiem.
Zgodnie ze stanem faktycznym: wniosek o okazjonalną pracę zdalną został złożony przez pracownika i zaakceptowany przez pracodawcę. Następnie, między innymi na dzień w który miała być świadczona praca w formie okazjonalnej pracy zdalnej, pracownik otrzymał zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Pracownik zawnioskował o cofnięcie swojego wniosku o okazjonalna pracę zdalną.
Należałoby przyjąć, iż otrzymanie zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby na okres (dzień), w którym miała być świadczona okazjonalna praca zdalna nie wpływa na limit dni okazjonalnej pracy zdalnej. Jeżeli więc pracownik złożył wniosek o okazjonalną pracę zdalną na konkretny dzień – w tym przypadku na środę, a następnie (po akceptacji przedmiotowego wniosku) otrzymał zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy na ten dzień, to ten dzień nie wróci do puli 24 dni okazjonalnej pracy zdalnej. Zostanie on skonsumowany.
W danym przypadku nie ma zastosowanie art. 165 k.p. który traktuje o obligatoryjnym przesunięciu terminu urlopu wypoczynkowego (a nie o przesunięciu terminu skorzystania z okazjonalnej pracy zdalnej) w przypadku m.in. czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby. Powyższy przepis nie ma zastosowania odpowiednio do sytuacji o której mowa w zapytaniu.
Reasumując L4 nie anuluje automatycznie zaakceptowanego już wniosku o pracę zdalną okazjonalną, a pracodawca nie jest obowiązany ten wniosek -już zaakceptowany- wycofać; termin na jego wykorzystanie nie zostaje automatycznie przesunięty na inny dzień ani nie wraca do puli 24 dni okazjonalnej pracy zdalnej.
Wniosek ten powinien pozostać w aktach osobowych, a w ewidencji czasu pracy należy wskazać, że na ten konkretny dzień było wystawione zwolnienie lekarskie.
Sekcja Prawna, Prewencji i Promocji
Okręgowego Inspektoratu Pracy
w Zielonej Górze
