Czy pracodawca może wykluczyć emerytów i rencistów – byłych pracowników z dofinansowania do wypoczynku, z uwagi na zapisy w regulaminie ZFŚS stanowiące o tym, że „świadczenie to przysługuje pod warunkiem udzielenia urlopu wypoczynkowego trwającego niemniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych”?
Przedmiotowa kwestia była przedmiotem rozważań Komisji Prawnej Głównego Inspektoratu Pracy, która w stanowisku wydanym 22 maja 2024 r. w sprawie stosowania przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych wyjaśniła cyt.: „Niedopuszczalne jest wykluczanie emerytów i rencistów spośród uprawnionych do dopłaty do wypoczynku poprzez uzależnianie prawa do tego dofinansowania od wykorzystania urlopu w wymiarze co najmniej 14 dni kalendarzowych.”
Zgodnie z treścią wskazanego art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Pracodawca, zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy, ustala w regulaminie zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, z uwzględnieniem ust. 1-1b, oraz zasady przeznaczania środków na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej.
Powyższe oznacza, że przyjęte przez pracodawcę kryteria przyznania i dostępności do świadczenia nie mogą być inne aniżeli socjalne, w szczególności nie mogą prowadzić do wykluczenia z możliwości korzystania z danego świadczenia osób ustawowo uprawnionych. Zapisy regulaminu Funduszu, które uzależniają prawo do świadczenia, w związku z wypoczynkiem organizowanym we własnym zakresie, od skorzystania z urlopu wypoczynkowego nie mogą dotyczyć, tj. wykluczać co do zasady emerytów i rencistów z prawa do uzyskania tegoż świadczenia.
Należy jednak wyraźnie odróżniać socjalne kryteria przyznania świadczenia od warunków i zasad korzystania ze świadczeń, które są ustanawiane przez pracodawcę w celu zagwarantowania, że administrowanie środkami Funduszu jest transparentne i służy realizacji ustawowych celów, dla których jest on tworzony. Niewykluczone jest więc ustalenie w regulaminie Funduszu, jako warunków i zasad koniecznych do uzyskania świadczenia, wykazu dowodów potwierdzających faktycznie skorzystanie z wypoczynku. Istotne jest jednak, aby warunki te były dostosowane do faktycznych oraz prawnych możliwości danej grupy ustawowo uprawnionych, tak aby nie stały się nieuprawnionym kryterium pozbawiającym je danego świadczenia. Reasumując, dopuszczalne wydaje się wprowadzenie w regulaminie Funduszu wymogu udokumentowania faktu skorzystania z wypoczynku (np. bilety, faktury, paragony). Możliwość przeprowadzenia takiej weryfikacji przez pracodawcę przewidział ustawodawca expressis verbis w art. 8 ust. 1a zdanie drugie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Wymagane dokumenty, na podstawie których ustalane jest prawo do określonego świadczenia, zgodnie z przepisami art. 8 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych należy wskazać w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.”
Sekcja Prawna, Prewencji i Promocji
Okręgowego Inspektoratu Pracy
w Zielonej Górze
