Zapraszam Państwa do lektury artykułów, w których podejmę tematy związane z kształceniem, dokształcaniem pracowników oraz pracowników młodocianych. Niejednokrotnie spotykam się ze zdaniem właścicieli firm, że nie warto, że zajmuje to wiele cennego czasu, że się nie opłaca inwestować w pracowników ze względu na ich dużą rotację. Zapewniam, że mogłabym zacytować jeszcze więcej takich wypowiedzi.
Zanim jednak rozpoczniemy rozważania dotyczące potrzeby rozwoju naszych pracowników rozpocznijmy od usystematyzowania wiedzy dotyczącej poszczególnych określeń związanych z rozwojem i kształceniem.
Talenty, kompetencje, umiejętności i predyspozycje to terminy, z którymi spotykamy się niemal każdego dnia. Używamy ich w różnych wypowiedziach, sytuacjach, kontekstach, jednak czy znamy definicje tych terminów? Spróbujmy określić różnice pomiędzy kompetencjami i umiejętnościami? Czym rożni się talent od predyspozycji? Z czym się rodzimy, a co jesteśmy w stanie rozwinąć ciężką pracą?
Zatem, czym więc są talenty? Jest to bardzo wysoki poziom zdolności, które przejawiają się w ponadprzeciętnej łatwości nabywania wiedzy lub sprawności w jakiejś dziedzinie. Niektóre talenty mogą być związane z cechami osobowości, które umożliwiają ich rozwijanie. Na przykład bycie osobą sumienną może się okazać pomocne przy rozwijaniu talentu muzycznego podczas gry na fortepianie, ponieważ nauka gry na tym instrumencie wymaga bardzo dużo dyscypliny.
Idąc za tą myślą, należy zapytać, czy talent to to samo, co zdolności? Zdolności to różnice indywidualne (np. osobowość, temperament, inteligencja), które sprawiają, że mimo podobnych warunków (np. przygotowanie, motywacja) ludzie osiągają różne wyniki w uczeniu się i działaniu. Zdolności możemy traktować jako nasze wewnętrzne zasoby, dzięki którym pewne zadania wykonujemy bardziej lub mniej efektywnie. Odnoszą się one do naszego indywidualnego potencjału, możliwości i szans.
Umiejętności
Umiejętności wymieniane są jako ważne w niemal każdym ogłoszeniu. Kandydaci wpisują je również do przesyłanych CV. Co one znaczą? Czy mają jakiś związek ze wspomnianym wcześniej talentem?
Umiejętności polegają na skutecznym wykonywaniu zadań oraz rozwiązywaniu problemów charakterystycznych dla danej dyscypliny lub zawodu. Wykorzystywane są zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym, np. dobra organizacja pracy. Jednym z najbardziej popularnych podziałów umiejętności jest ten na umiejętności miękkie i twarde. Jest on ważny pod kątem tworzenia CV. Odpowiednie przedstawienie swoich umiejętności twardych i miękkich, dopasowanych do danego stanowiska pomoże wyróżnić kandydata wśród setek innych. Zatem:
Umiejętności twarde to takie, które nabywamy w trakcie nauki np. na kursie języka obcego. Można się ich stosunkowo szybko nauczyć lub je rozwinąć. Ich posiadanie potwierdzają np. certyfikaty.
Umiejętności miękkie są związane z szeroko pojętymi zdolnościami społecznymi. Trudno je zweryfikować, gdyż są oceniane subiektywnie. Potencjalne umiejętności miękkie, które mogą okazać się priorytetowe to umiejętności komunikacyjne (posiadasz je jeśli łatwo nawiązujesz kontakty z innymi ludźmi, umiesz jasno wyrazić swoje potrzeby i myśli, negocjacja nie jest dla ciebie obcym pojęciem) oraz pewność siebie (budujesz autorytet wśród ludzi, z którymi pracujesz, wymagasz od innych szacunku, ale tobie również go nie brakuje, jesteś asertywny – umiesz wyrazić swoje zdanie i powiedzieć “nie” gdy jesteś wykorzystywany lub po prostu nie masz ochoty na jakieś działanie).
Czym są kompetencje?
Kompetencje i umiejętności w języku potocznym stosowane są zamiennie. Są to odrębne terminy, a stosowanie ich jako synonimów może doprowadzić do nieporozumień.
Na kompetencje składają się Twoja wiedza, umiejętności i postawa. Oznacza to, że w dużej mierze jakość kompetencji zależy od Twoich chęci rozwoju.
Jest to zestaw umiejętności, wiedzy i postaw, które sprawiają, że człowiek jest w stanie sprostać zadaniom i wykonać je na ponadprzeciętnym poziomie. Mają prowadzić do pomyślności jednostki oraz efektywnego działania.
Kompetencje kluczowe, czyli jakie? Często, na przykład podczas rekrutacji oceniane są kompetencje kluczowe. Nie dotyczy to tych kompetencji, które masz najlepiej rozwinięte, ale tych, które są ważne dla pomyślnego życia oraz dobrego funkcjonowania. Różnią się w zależności od kultury. Są to np.:
- komunikacja w języku ojczystym
- komunikacja w językach obcych
- technologie informacyjne i komunikacyjne
- przedsiębiorczość
- kompetencje interpersonalne i obywatelskie
- umiejętność uczenia się
- kultura ogólna
Czym kompetencje różnią się od umiejętności? Są pojęciem szerszym W przypadku kompetencji ważne jest nie tylko czy potrafisz coś zrobić, ale również czy chcesz lub masz predyspozycje do tego, by to robić.
Predyspozycje
Predyspozycje kształtują się na bazie naszych cech osobowości, duże znaczenie na ich rozwoju ma również środowisko, w którym dorastamy. Predyspozycje powodują, że ktoś szczególnie nadaje się do konkretnego zadania. Predyspozycje są kształtowane m.in. przez:
- cechy osobowości
- temperament
- zainteresowania
- wartości
Na podstawie predyspozycji można dopasować osobę do danego stanowiska. Predyspozycje, talenty, kompetencje i umiejętności są bardzo ważne w dzisiejszych czasach. Istotna jest zdolność odróżnienia ich od siebie. Dzięki temu będziemy wiedzieć, co jesteśmy w stanie jeszcze poprawić, a jakich zachowań raczej już nie zmienimy. Pozwoli to także na uniknięcie marnowania czasu na szkoleniach rozwojowych, które nie są dla danego pracownika wartościowe.
Kompetencje i umiejętności jesteśmy w stanie wyćwiczyć, za pomocą treningów i długotrwałych ćwiczeń. Predyspozycje są raczej wrodzone i mamy niewielkie pole do popisu przy ich zmianie. Możemy natomiast je rozwijać np. poprzez wybranie odpowiednio dopasowanego zawodu, stanowiska pracy.
Mariola Kostrzewska
Bibliografia:
Bandach, M. (2013). Trening umiejętności społecznych jako forma podnoszenia kompetencji społecznych. Economics and Management, 4, 82-97. DOI: 10.12846/j. em.2013.04.06.
Białecki, I. (2006).Pojęcie kompetencji a polityka wobec edukacji i rynku pracy. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 2(28), 97-107.
Fastnacht, D. (2006). Miękkie kompetencje w zarządzaniu. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, 1(2), 109-114.
Kaleta, M. (2020). Predyspozycje. Pobrane z: https://mfiles. pl/pl/index.php/Predyspozycje.
Konieczna- Kucharska, M. (2015). Miękkie i twarde kompetencje nauczycieli. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej Zarządzanie, 19, 229-241.
Springer. A. (2011). Problemy definiowania i klasyfikowania kompetencji pracowników. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, 34, 249-259.
Stodolak, S. (2009). Kompetencje a umiejętności. Pobrane z: https://www.psychologia.biz.pl/kompetencje- a-umiejetnosci/.
Anna Wilusz, Aleksandra Biernat, pod redakcją psychologów Patrycji Borowskiej i Daniela Rydla talenty-umiejetnosci-kompetencje-czy-predyspozycje/
