Tarcza antykryzysowa to kompleksowy pakiet działań rządu, który ma przeciwdziałać gospodarczym skutkom pandemii koronawirusa. Pakiet wszedł w życie 1 kwietnia 2020 r. Znacząca liczba przedsiębiorstw skorzystała z pomocy państwa. Czy kontrola będzie konieczna?
W ramach Tarcz Antykryzysowych, przedsiębiorcy otrzymali wsparcie finansowe, które według szacunków wynoszą nie kilkadziesiąt miliardów, ale kwoty sięgają już setek miliardów złotych. Biorąc pod uwagę całkowity koszt przekazanej pomocy dla budżetu państwa oraz pojawiające się propozycje m.in. opodatkowania spółek komandytowych podatkiem CIT, kontrole wydatkowania przyznanych środków są więcej niż pewne. Może to potrwać nawet kilka lat… Tarcza antykryzysowa ma za zadanie wspomóc m.in. finansowanie przedsiębiorstw i wesprzeć bezpieczeństwo pracowników. Bez względu na to czy skończy się epidemia, czy trwać będzie ona nadal, kontrole będą nieuniknione. W przypadku ZUS – pierwsza kontrola odbywa się już przy przyznaniu pomocy – wówczas ZUS sprawdza czy dana osoba faktycznie spełnia kryteria. Pewnym jest, że kontrole wykorzystania otrzymanej pomocy będą przedmiotem kontroli ZUS i PUP, ale także organów KAS (urzędu skarbowego oraz celno – skarbowego). Urzędnik zapuka do przedsiębiorców. Dostałeś pomoc? Teraz spodziewaj się kontroli. Po raz kolejny sprawdza się powiedzenie, że nie ma nic za darmo. Przedsiębiorca, który otrzymał pomoc od państwa musi liczyć się z nałożeniem na niego określonych obowiązków, a podstawową formą sprawdzenia prawidłowości i zgodności przekazanych przez nie środków jest kontrola przez odpowiednie organy.
Przedsiębiorcy najczęściej skorzystali z:
• dofinansowania części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej,
• dofinansowania do wynagrodzeń przy ogłoszonym przestoju lub przy obniżeniu wymiaru czasu pracy pracowników,
• świadczenia postojowego,
• mikropożyczki 5000 zł,
• zwolnienia ze składek ZUS,
• dodatkowego zasiłku opiekuńczego,
• ulgi w opłacaniu składek bez opłaty prolongacyjnej – odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty należności
z tytułu składek
Przedsiębiorcy, którzy skorzystali z pomocy powinni spodziewać się zainteresowania ze strony organów skarbowych dotyczącego celu, na jaki wspomniana pomoc została wydana. Beneficjenci pomocy powinni się zatem przygotować do kontroli. Od tego, jak przedsiębiorcy podejdą do tego zadania, będzie zależało, czy unikną negatywnych konsekwencji. Jedną z nich może być konieczność zwrotu części lub całości przyznanych środków.
Subwencje Finansowe (PFR)
Urzędnicy odpowiadający za przyznanie pomocy w ramach subwencji finansowej (PFR) skupiali się na kompletności złożonych wniosków. Na etapie rozpatrywania dokumentu nie badali natomiast, czy stan faktyczny został rzetelnie przedstawiony oraz na co faktycznie wydatkowane były środki finansowe. W przypadku Subwencji Finansowej (PFR) w regulaminie tego programu, w § 7, wymienia się na co mogą być wykorzystane środki z subwencji oraz zakazy związane z ich wydatkowaniem. Nie zawiera on katalogu dokumentów, którymi może się posługiwać przedsiębiorca w celu wykazania powiązania wydatków ze środkami subwencji. Należy przyjąć, że może to być każdy dokument, który w sposób dostateczny wykaże, że środki z subwencji zostały wykorzystane na dany wydatek. Dla Subwencji Finansowej (PFR), w § 7 wskazano, że środki mogą zostać przeznaczone przez Beneficjenta wyłącznie na: pokrycie kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, w tym wynagrodzeń pracowników, kosztów zakupu towarów i materiałów, kosztów usług obcych, bieżących kosztów obsługi finansowania zewnętrznego, kosztów najmu (lub innych umów o podobnym charakterze) nieruchomości wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, wszelkich należności o charakterze publicznoprawnym, w tym również zaległych, zakupu urządzeń i innych środków trwałych niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej, jednakże z wyłączeniem przeznaczenia tych środków na nabycie (przejęcie) w sposób bezpośredni lub pośredni innego podmiotu; oraz na przedterminową spłatę kredytów, z zastrzeżeniem, że na ten cel może być przeznaczone maksymalnie 25% kwoty Subwencji Finansowej. Znaczącą jest informacja, że wynagrodzenia pracowników można było sfinansować w połączeniu ze środkami własnymi jak również ze środków FGŚP, np. w podziale: 50% z FGŚP, 30% z subwencji PFR i 20% ze środków własnych. W żadnym wypadku natomiast subwencja nie może zostać wykorzystana w celu dokonania rozliczeń z podmiotami powiązanymi. Obowiązuje całkowity zakaz przeznaczania środków z subwencji finansowej na jakiekolwiek płatności do właściciela oraz do osób lub podmiotów powiązanych z właścicielem przedsiębiorstwa i obejmuje także m.in. wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Ponadto subwencja nie będzie mogła służyć finansowaniu nabycia (przejęcia) w sposób bezpośredni lub pośredni innego przedsiębiorcy (obowiązuje zakaz wykorzystania subwencji w celu akwizycji). Istotne jest zatem, aby możliwe było udokumentowanie wydatków zgodnych z zasadami programu, przedsiębiorca nie znajdzie jednak dokładnej instrukcji, jakie dokumenty oraz jakie informacje musi przedstawić w celu rozliczenia subwencji finansowej w ramach PFR i otrzymania decyzji o jej umorzeniu. Warunki umorzenia subwencji są inne dla mikro przedsiębiorców i inne dla MŚP. W obydwu przypadkach maksymalna wartość umarzanej subwencji to 75%.
W przypadku MŚP ma to miejsce, gdy przedsiębiorca łącznie spełnił następujące warunki:
• prowadził nieprzerwanie działalność gospodarczą w każdym czasie, w ciągu 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji finansowej.
• utrzymał co najmniej 100% poziom zatrudnienia. Warunek utrzymania stanu zatrudnienia podlega badaniu na koniec 12 miesiąca kalendarzowego, licząc od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu udzielenia subwencji finansowej.
• wykazał stratę gotówkową na sprzedaży większą niż 25% wartości subwencji finansowej.
W regulaminie programu wskazano jak należy rozumieć stratę gotówkową. Wykazanie straty gotówkowej zależne jest od przyjętego przez przedsiębiorcę sposobu rozliczeń. Nie można zatem jednoznacznie określić jakie dokumenty w przypadku danego przedsiębiorcy będą właściwe do wykazania straty gotówkowej, nie znając szczegółów jego działalności. W przypadku mikro przedsiębiorców nie jest wymagane spełnienie trzeciego z powyższych warunków, aby uzyskać maksymalne umorzenie subwencji. W wyjątkowych przypadkach Polski Fundusz Rozwoju może podjąć decyzję o zmianie warunków umorzenia dla przedsiębiorców, których spadek przychodów wyniósł więcej niż 75%, mając na uwadze indywidualną sytuację danego przedsiębiorcy.
Wsparcie z ZUS
ZUS wskazuje, że wnioski o pomoc z tarczy antykryzysowej mają formę oświadczeń klientów; przyznawanie tej pomocy odbywa się na zasadzie zaufania do obywateli. Dzięki temu można było szybko realizować wypłaty dla osób poszkodowanych w najtrudniejszych momentach epidemii. Jednak ZUS analizuje i będzie weryfikować informacje podawane we wnioskach, bo wsparcie z tarczy antykryzysowej to środki publiczne, dlatego ważne będzie, by wsparcie trafiało tylko do uprawnionych osób. W Lubuskiem takie analizy również trwają. Będzie sprawdzane, czy osoby, które pobrały dodatki solidarnościowe nie zataiły że w tym samym czasie pobierały zasiłek dla bezrobotnych i czy podały właściwe kwoty zasiłków wypłacone przez urzędy pracy. Weryfikowane jest, czy dane podane przez ubezpieczonych we wnioskach o postojowe są zgodne z prawdą. W przypadku osób samozatrudnionych i wykonujących umowy cywilnoprawne, przekazane dane będą weryfikowane we współpracy z Krajową Administracją Skarbową. Dodatkowo, w przypadku wykonujących umowy cywilnoprawne – wraz z wnioskiem przekazywane są kopie umowy oraz odpowiednie oświadczenie zleceniodawcy lub zamawiającego usługę. One również będą sprawdzane. ZUS ma 5 lat na wydanie decyzji o nienależnie pobranym świadczeniu. Ponadto organ rentowy ma trzy lata na dochodzenie tego świadczenia po uprawomocnieniu się decyzji. W tej sytuacji po upływie 5 lat ZUS nie może już zgłaszać roszczeń o zwrot nienależnie pobranego świadczenia postojowego.
Rozliczenie wniosku w zakresie otrzymanych środków na ochronę miejsc pracy z FGŚP
Wojewódzkie Urzędy Pracy dokonywać będą rozliczeń przekazanych środków, dla podmiotów uprawnionych, na podstawie art. 17b ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, z późn. zm.). Kontrole będą obejmowały weryfikację prawidłowości przedstawionych informacji we wnioskach i dokumentach rozliczeniowych i ich zgodności z rzeczywistością. Wojewódzkie Urzędy Pracy dokonują rozliczenia przekazanych uprawnionym podmiotom świadczeń dwuetapowo, w drodze:
– wstępnej weryfikacji rozliczenia otrzymanych środków na rzecz ochrony miejsc pracy z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i dokumentacji potwierdzającej wykorzystanie przekazanej pomocy zgodnie z przeznaczeniem, polegającej w szczególności na analizie jej kompletności, prawidłowości złożonych przez podmioty oświadczeń oraz weryfikacji kwot przekazanych i faktycznie wykorzystanych środków, której dyrektor WUP dokonuje w terminie 60 dni od dnia upływu terminu do złożenia rozliczenia i dokumentacji potwierdzającej dane zawarte w rozliczeniu,
– końcowej weryfikacji pełnej dokumentacji, potwierdzającej wykorzystanie przekazanej pomocy zgodnie z przeznaczeniem i ostatecznego zatwierdzenia przekazanego rozliczenia otrzymanych środków na rzecz ochrony miejsc pracy z FGŚP, która może zostać dokonana w okresie 3 lat od dnia upływu terminu do złożenia rozliczenia i dokumentacji potwierdzającej dane zawarte w rozliczeniu.
To co z tą kontrolą? Jakiego wyniku można się spodziewać?
Wynik kontroli zależy głównie od tego czy Wnioskodawca uprawniony był do otrzymanego wsparcia oraz czy prawidłowo wypełnił dokumenty. Chociażby Państwowy Fundusz Rozwoju (PFR) nie będzie dokonywał kontroli bezpośrednio w firmach. Paweł Borys,
Prezes PFR wskazał, że powstał system IT, wspomagany algorytmem sztucznej inteligencji, dzięki czemu będzie możliwa weryfikacja oświadczeń i danych finansowych przedsiębiorców w połączeniu z bazami ZUS i KAS. W przypadku stwierdzenia ryzyka nieprawidłowości przedsiębiorca będzie proszony najpierw o wyjaśnienie pisemnie. Każdy urząd ma swoje zasady i sposoby rozliczenia danego
wsparcia i nie ma dokładnej instrukcji jak kontrola ma przebiegać. Należy przygotować się, że będą to typowe kontrole, takie jak dotychczas są realizowane czy to przez ZUS czy US.
Red.
Źródło informacji: www.pfrsa.pl; WUP; ZUS Zielona Góra; Kancelaria Ożóg Tomczykowski
